خطرات تب در کودکان

تب در کودکان چیست؟
دمای بدن کودکان بهصورت طبیعی در یک بازه عددی مشخص قرار دارد. اگر دمای بدن آنها از این بازه بالاتر برود، کودک به تب مبتلا شده است. سنجیدن تب کودک با روشهای مختلف از طریق دهان، مقعد، گوش و زیربغل انجام میشود. بازه عددی دمای طبیعی در هر کدام از این روشها، اندکی متفاوت است.
علت تب در کودکان
بالارفتن دمای بدن نشاندهنده فعال شدن سیستم ایمنی است و معمولاً به دلیل ورود یک عفونت به بدن رخ میدهد. بالا رفتن دما به بدن کمک میکند تا با عوامل ناشناخته مثل ویروسها و باکتریها راحتتر بجنگد. سایر دلایل تب در کودکان عبارتند از:
- پوشاندن لباس زیاد
- واکسیناسیون
- دندان درآوردن
- عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی
- آنفلوانزا
- عفونت گوش
- ویروس روزئولا
- التهاب لوزه
- عفونت کلیه یا مجاری ادراری
- بیماریهای شایع کودکان مثل آبلهمرغان و سیاهسرفه
آیا تب در کودکان خطرناک است؟
تب یک اتفاق طبیعی است و همه کودکان به آن مبتلا میشوند؛ بنابراین خود بهتنهایی خطرناک نیست. بسیاری از تبها نیاز به درمان خاصی ندارند و به کودک کمک میکنند تا سریعتر از شر عفونت خلاص شود. اما برخی از انواع تب کودکان باید بهسرعت پایین آورده شوند؛ چرا که خطر تشنج، آسیب مغزی و حتی مرگ را به دنبال دارند. بنابراین، دانستن نحوه تشخیص تب خطرناک از تبهای غیراورژانسی و اندازهگیری صحیح آن برای والدین بسیار مهم است.
دمای طبیعی بدن کودکان
دمای طبیعی بدن کودکان بسته به نحوه و محل اندازهگیری، نوع تبسنج، ساعت روز، سن کودک و میزان فعالیت او متفاوت است. توجه کنید که معمولاً دمای دهان ۰.۵ درجه و دمای مقعد ۰.۵ الی ۱ درجه بالاتر از دمای زیربغل است.
تشخیص تب در کودکان
نوع تبسنج (دیجیتالی یا جیوهای) و روش اندازهگیری تب روی درجه طبیعی بدن اثر میگذارد. علائم همراه با تب بالای کودک نیز به شما در تشخیص شدت تب و نیاز احتمالی به پزشک یا اورژانس کمک میکند.
توجه به علائم تب در کودکان
کودک مبتلا به تب ممکن است دچار علائم مختلفی شود. مهمترین این علائم، احساس گرمای غیرطبیعی هنگام لمس کمر یا قفسه سینه کودک است. سایر علائم عبارتند از:
- برافروختگی پوست
- تعریق یا لرز
- ناخوش به نظر رسیدن
- بیحالی و خوابآلودگی
- بازی نکردن و کاهش تحرک
- بیقراری و گریه مکرر
- کاهش اشتها
- تند نفس کشیدن یا افزایش ضربان قلب
والدین باید با مشاهده این علائم، دمای بدن کودک را با تبسنج اندازهگیری کنند و بسته به شدت آن اقدامات درمانی و مراقبتی را در خانه انجام دهند یا به پزشک مراجعه کنند.
استفاده از ترمومتر دیجیتال یا دماسنج
دو نوع تبسنج در بازار به فروش میرسد:
- تبسنجهای تماسی حرارتی (دیجیتالی یا کریستالی): نسبت به گرما حساس هستند. تبسنجهای حرارتی کریستال مایع، نسل قدیم این دستگاهها هستند. این تبسنجها معمولاً به شکل یک نوار باریک پلاستیکی و دارای درجهبندی هستند.
- تبسنجهای غیرتماسی (مادون قرمز): دستگاههای دیجیتالی جدیدترین و دقیقترین نسل تبسنجها هستند.
روشهای اندازهگیری دما
روش اندازهگیری تب کودک هر دماسنج ممکن است با دیگری تفاوت جزئی داشته باشد. به همین دلیل بهتر است دستورالعمل راهنمای موجود در جعبه آن را مطالعه کنید.
دمای مقعدی
اندازهگیری تب از راه مقعد دقیقترین روش برای کودکان بالای ۳ ماهه تا ۴ ساله است. برای اندازهگیری:
- نوک دماسنج را ضدعفونی و تمیز کنید و با مقدار کمی وازلین نرم کنید.
- برای نوزادان، صورت او را رو به ران پایتان قرار دهید یا او را روی کمر بخوابانید.
- دماسنج را روشن کنید و نوک آن را بهآرامی وارد مقعد کنید. فقط کافی است حدود ۱ سانتیمتر از آن را وارد مقعد کنید.
- کودک را تا زمانی که بوق دستگاه به صدا دربیاید، بیحرکت قرار دهید.
- برای مقایسه درجه تب با دمای دهانی، ۱ درجه از عدد خوانده شده کم کنید.
دمای دهانی
برای اندازهگیری دمای دهانی:
- دستهایتان را بشویید و نوک تبسنج را تمیز کنید.
- تبسنج را روشن کنید و آن را زیر زبان کودک قرار دهید.
- دهان کودک را ببندید و مراقب باشید حین اندازهگیری تب، باز نشود.
- در صورت استفاده از تبسنج دیجیتال منتظر شنیدن صدای بوق بمانید.
- تبسنج را بیرون بیاورید و عدد آن را بخوانید.
دمای زیر بغل
برای اندازهگیری دمای زیربغل:
- نوک تبسنج را بشویید یا ضدعفونی کنید.
- تبسنج را روشن کنید و نوک آن را داخل عمیقترین نقطه زیربغل قرار دهید.
- بازوی کودک را ببندید تا نتیجه دقیقتری دریافت کنید.
- بعد از شنیدن صدای بوق، درجه تبسنج را بخوانید.
دمای گوش
برای اندازهگیری دمای گوش:
- نوک گوشی را به بالا و عقب هل بدهید.
- آن را داخل گوش (ورودی کانال) قرار دهید.
- دکمه را فشار دهید تا صدای بوق شنیده شود.
دمای شریان تمپورال
برای اندازهگیری تب از طریق پیشانی:
- دکمه دستگاه را پایین نگه دارید.
- پروب را روی نواحی مختلف پیشانی بگردانید و وقتی اندازهگیری تمام شد، دکمه را رها کنید.
چه زمانی نیاز به تماس با پزشک است؟
تحت این شرایط با پزشک تماس بگیرید:
- هر نوع تب یا حتی کاهش دمای بدن نوزادان زیر ۳ ماهه
- تب کودک بالای ۳ ماه بالاتر از ۴۰ درجه است یا با داروهای تببر پایین نمیآید.
- تب بیشتر از ۵ روز طول کشیده است.
- تب کودک با مصرف داروهای تببر پایین نمیآید.
- کودک علائم دیگری مثل مشکل در بیدار شدن، عدم مصرف مایعات، کاهش ادرار، و غیره دارد.
چه زمانی به اورژانس مراجعه کنیم؟
اگر کودک هر کدام از علائم زیر را داشت، باید با اورژانس تماس بگیرید:
- گریهای که اصلاً قطع نمیشود
- بیقراری و تحریک پذیری شدید
- کرختی و مشکل در بیدار شدن از خواب
- بثورات پوستی یا دانههای بنفش
- آبیشدن لبها، گلو یا ناخنها
- فرو رفتن ملاج در نوزادان
- سفت شدن گردن
- سردرد شدید
- سست شدن بدن یا تکان نخوردن
- تنگی نفس
- تراوش آب از دهان
- تشنج
- شکمدرد
مدیریت و درمان تب در کودکان
اگر کودک اشتهای خوبی دارد و نسبتاً سرحال است، نیازی به درمان تب نیست. اجازه دهید استراحت کافی داشته باشد و مایعات زیادی مصرف کند. مصرف مایعات برای جبران آب ازدسترفته بدن از طریق تعریق ضروری است.
استفاده از داروهای ضد تب
داروهای تببر پرکاربرد برای کودکان عبارتند از:
- استامینوفن
- ایبوپروفن
ارائه مایعات و لباسهای نازک
تب باعث میشود بدن کودک در زمان کمی، مقدار زیادی مایعات از دست بدهد. آب، سوپ، بستنی یخی و ژله مایعات مناسبی برای جبران آب بدن هستند. از دادن نوشابه، چای و قهوه به کودک پرهیز کنید. لباس و پتو یا ملحفه سبک انتخاب مناسبی برای کودکان مبتلا به تب هستند.
ایجاد محیط مطمئن و راحت
اجازه دهید کودک در یک دمای متعادل به مقدار زیادی استراحت کند. کودک مبتلا به تب باید حداقل تا زمانی که تبش به مدت ۲۴ ساعت متوالی قطع شده باشد، در خانه بماند.
بایدها و نبایدهای تب در کودکان
بایدها
- به کودک مایعات فراوان بدهید.
- به علائم کمآبی بدن توجه کنید.
- اگر کودک اشتها دارد به او غذا بدهید.
- با پزشک درباره مقدار مصرف دارو مشورت کنید.
نبایدها
- خودسرانه از داروهای آسپیرین استفاده نکنید.
- به کودک چای و نوشابه ندهید.
- از پتو یا لباس گرم استفاده نکنید.
- برای تب بالا خودسرانه از داروهای بزرگسالان استفاده نکنید.